Tüm dünyada gemi siparişlerinde 2004'te başlayan yükseliş, Türkiye'yi önce olumlu etkiledi. Son birkaç yıl içinde sektöre apar topar yapılan yatırımlar ile Güney Kore, Japonya ve Çin gibi devlerle yarışa giren Türkiye, 1969'da temelleri atılan Tuzla Tersaneler Bölgesi'nde sıkışıp kaldı. 44 tersanede 50 bin kişinin çalıştığı sektör, altyapı ve kalifiye eleman gibi sorunlara rağmen yükselişe geçti ancak son 5 ayda 10 işçinin hayatını kaybetmesiyle milyon dolarlar yerine ölümler ile anılmaya başladı. Ölü sayısı 20 yılda 96'ya ulaşırken, bazı şirketlerin gerekli önlemleri almaması ise tersane sahiplerini de rahatsız etti.
Kusurlu işyerleri denetim şart
İşçi kazalarını önlemek için harekete geçmeye hazırlanan sektör, bugün olağanüstü gündemle biraraya geliyor. Gemi İnşa Sanayicileri Birliği(GİSBİR) Yönetim Kurulu Başkanı Murat Bayrak, yapacakları toplantının sektör temsilcileri açısından sert geçeceğine dikkat çekerek, "Ben de doldum artık, son işçi kazalarında işyeri kusurları gördük. Bir an önce işgüvenliği ekiplerinin sayısı artırılmalı. Bu birimi kuran elemanların teknik inceliği bilmesi şart. Uygulamada bir takım eksiklikler görüyoruz. Ayrıca tersanelerin denetimi özerk olmalı. Müfettişler gittikten sonra 'Atlattık' diyor, yine bildiklerini okuyorlar. Müfettiş göndererek kazaların önlenmesi çok zor. Kurunun yanında yaş da yanıyor. Kuruyla yaşı ayırmanın zamanı geldi. Kazalar yüzünden işsiz kaldık" dedi.
Tersane sahiplerini daha duyarlı olmaya davet edeceklerini aktaran Bayrak, kazaların önlenmesi için radikal kararlar alınmasının şart olduğunu savundu. "Testi kırıldıktan sonra ceza vermişsin ne işe yarar" diyen Bayrak, yaptırımların gücünün artırılması gerektiği görüşünde.
Tuzla'dan gidenlere teşvik verilmeli
Deniz Ticaret Odası Meclis Başkanı Erol Yücel ise oda olarak ölümlerden rahatsız olduklarını vurgulayarak, yanlış uygulamalar yapan tersaneler olduğunu ifade etti. Hiçbir zaman yanlış ya da eksik yapanın savunucusu olmadıklarını söyleyen Yücel, tersanelerin her şeyden önce insanların can emniyetini güvence altına alması gerektiğini vurguladı. Çalışma Bakanı'nın 20 tersanenin olacağı yerde 50 tersanenin olduğuna ilişkin açıklamasını çok haklı bulduğunu belirten Yücel, Tuzla'daki tersanelerin kıstırılmış dar alanda çalıştığını doğruladı.
Yücel, "Bana göre yeni düzenleme için geç kalındı. Yeni tersane yerleri verildi ama aynı mantıkla kuruluyor. Halbuki Tuzla'daki tersanelerden gidecek olanlara teşvik primi verilip, iki tersane alanı birleştirilebilir. 42 tersane 20-22 tersaneye indirilebilir ve bölgeyi rahatlatıcı bir çözüm yaratılabilirdi. Hükümet bu konuda yeni bir politika izlemeli. Tuzla dünyada bir marka oldu, bu markayı öldürmemek lazım" dedi.
Kazaların nedeni işçilerin dikkatsizliği
İşçilerin de işverenin de ders alması gerektiğini söyleyen Yücel, "Hangi arkadaşımla konuşsam paranoyak olmuş. Herkes tersanede sağlam bir bareti olmayan kişi arıyor. Üzülmemek mümkün mü? Biz üç gündür yemiyoruz içmiyoruz, bunları tartışıyoruz, fevkalade üzgünüz" dedi. GİSBİR'in Tuzla'da kurduğu hastane bürokratik nedenlerle hala açılamadığına işaret eden Yücel, bir işçinin de hastaneye yetiştirilemediği için hayatını kaybettiğine dikkat çekti.
İşçilere kendi canını nasıl kurtaracağına ilişkin sertifikaların verilebileceğini vurgulayan Yücel, şöyle konuştu: "Son iki ölümden bir tanesi işçinin profilin altında kalmasıyla gerçekleşti. İşçinin orada ne işin ne? Her tersane çalışma yapılacak alanı önce güvenlik birimine kontrol ettirmeli. İşçilerin çok ufak ve basit dikkatsizlikleri ölümlere neden oluyor. Bu tersanecilere yapılan çok büyük bir haksızlık. Gelin bütün tersaneleri kapatalım. 50 bin kişiyi de sokağa bırakalım. O zaman kimse ölmez."
Tersanelerde derme çatma işler yapılıyor
Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Dekanı Prof. Yalçın Yüksel ise tüm deniz yatırımlarında plansızlık olduğuna dikkat çekerek, Tuzla Tersaneler Bölgesi'ndeki yapıyı "başıbozuk" olarak niteledi. Yüksel planlamayı yapanların bu konuda riyakat sahibi olmadıklarını kaydederek, Bakan'ın söylediklerinin doğru olduğunu ama izinleri kimin verdiğinin sorgulanması gerektiğini söyledi. "20 tersanenin yapılacağı yerde 50 tersane yapılır mı? Fizibl bir tersanenin yapılacağı yer orası değil ki? Bir kısmı derme çatma iş yapıyor. Hiçbiri modern teknolojiyi kullanmıyor. Avrupa'nın çöpçüsüyüz, en kötü işi yapıyoruz. Sadece demir çelik işi yapıyoruz, gemi inşa sektöründe hiçbir zaman ekonomik ve dünyada rekabet yaratacak bir endüstri kurulmadı" diyen Yüksel böyle giderse banka batıkları gibi yakında bu ekonominin de batacağını belirtti.
Gelişmiş ülkelerde kaza var ölüm yok
* Hong Kong'da 2006'daki toplam 102 işkazasının hiçbiri ölümle sonuçlanmadı.
* Almanya Flensburg'da Ro-Ro gemilerinin yapıldığı FSG Tersanesi'nde 40 yıldır iş kazası sonucu ölen işçi yok.
* Almanya'da 3 ayda bir tersaneler denetlerken, işveren, işçilerin güvenliği için saat başına 2 euro ek sigorta primi ödüyor.
* ABD İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı kazaları azaltmak için tersane istihdam standartlarını 35 yıl sonra yeniden düzenliyor.
* İşgücü İstatistikleri Bürosu verilerine göre ABD'de yılda ortalama 14 ölümlü tersane kazası oluyor.
10 bin kazada 3 Türk işçi ölüyor
* Tuzla'da 44 tersane var, bölge Türkiye'deki tersanelerin yüzde 52'sini, istihdamın yüzde 70'ini, ihracatın da yüzde 80'ini karşılıyor.
* Tersanelerde 2000'de 76, 2001'de 61, 2002'de 73, 2003'te 86, 2004'te 120, 2005'te 146, 2006'da 170 ve 2007'de 227 iş kazası oldu. Kazalar sonucunda 53 kişi öldü.
* Her 10 bin kazada; İngiltere ve İsveç'te 1, ABD'de de 2, Japonya ve Türkiye'de 3, Singapur, Tayvan ve Çin'de 10, Malezya'da ise 12 kişi hayatını kaybediyor.
* Rapora göre, Türkiye'de 2002'de 37 olan tersane sayısı, 2008 Nisan ayı itibariyle 84'e ulaştı. 2013'te 140'a çıkacak.
* 2002'de 550 bin DWT olan tersanelerin kapasitesi, 2007 yılında 1,98 milyon DWT yükseldi. Bu miktar da 2013'de 8,6 milyon DWT'a ulaşacak.
* Çalışan sayısı 2005'te 25 bine, 2006'da 28 bin 580'e, 2007'de 33 bin 480'e, 2008 Mayıs itibariyle de 34 bin 500'e ulaştı. 2013'te 111 bin kişiye çıkması planlanıyor.
